قارچ ترافل که به نام دُنبَلان هم شناخته میشود، نوعی قارچ خوراکی گرانقیمت و کمیاب است.
این قارچ در گونههای مختلف به رنگهای قرمز تیره، خاکستری، سفید، بنفش و سیاه یافت میشود.
بیشترین میزان مصرف ترافل در رستورانها، صنایع غذایی، تهیه انواع سسها و روغنهای معطر و داروسازی است.
دنبلان در زبان ترکی به معنای «متورم» است.
به این ترتیب که این قارچ در حین رشد خاکهای بالای خود را اندکی بالا میآورد و با همین نشانه می توان آن را پیدا کرد.
چندین گونه از قارچهای دنبلان در مناطق مختلف ایران رویش دارند. بیشترین نوع دنبلانی که در ایران جمعآوری میشود.
انواع دنبل بیابان است که به رنگهای قهوهای یا سفید از جنسهای ترفزیا (Terfezia)، تیرمانیا (Tirmania) هستند.
برداشت آنها از اواسط زمستان از مناطق جنوبی کشور آغاز و تا اواسط اردیبهشت در سایر مناطق ادامه دارد.
حدود چهار سال است که در شمال گلستان هم این قارچ یافت شده ولی باید برای حفظ آن ضوابط را رعایت کرد.
به دلیل بالا بودن قیمت ترافل جوامع محلی بسیار راغب به جمع آوری آن بوده و این امر خود گیاه را در معرض خطر قرار داده است،
زیرا ترافل بسیار حساس بوده و هنگام برداشت اگر اصول آن رعایت نشود و بی برنامه جمعآوری شود نابودی آن را در پی دارد.
قارچ ترافل
یک کارشناس جهاد کشاورزی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت:
این قارچ که در عمق تقریباً ۳۰ سانتیمتری و در مجاورت ریشه گیاهان رشد میکند،
شکلی شبیه سیبزمینی دارد و اندازه آن از یک فندق تا اندازه یک پرتقال متغیر است.
ترافل با گیاهان مرتعی همزیستی دارد و در سالهای پر باران و فصل پاییز و همچنین از اول اسفند تا نیمه فصل بهار رشد میکند.
وی گفت: ترافل به حالت طبیعی در بسیاری از مناطق معتدل دیده میشود.
بهره برداری آن با سگ یا خوک تربیتشده سبب می شود تا به خاک و منابع طبیعی آسیب نرسد.
این قارچ خواص متعددی دارد که میتوان به کاهش قندخون، درمان بیماریهای چشمی، درمان بیماریهای ناشی از پیری،
تأثیرات آنتیبیوتیکی در برابر میکروبها، تأثیرات آنتیاکسیدانی در برابر انواع سرطان، محافظت از کبد و غیره اشاره کرد.
این قارچ در معرض آسیب و ریشهکنی قرار دارد.
برای اینکه افراد بومی بدون هیچ اصولی با تبر به جان ریشه درختان می افتند و این خود به قارچ و منابع طبیعی آسیب میزند.
این گیاه با اسپور تکثیر شده و اگر قارچ نرسیده باشد و برداشت صورت گیرد فاقد اسپور بوده و باعث می شود که منبع آن در آن نقطه از بین برود.
قاسم پور تأکید کرد: باید بهره برداری اصولی و توسط افراد آموزش دیده انجام شود تا به این ثروت خدادادی که ارزآوری خوبی برای کشور دارد، آسیبی نزند.
قارچ ترافل
قارچ ترافل حدود چهار سال است که در گلستان شناسایی شده و توسط برخی از بهره برداران و با کمک تجار داخلی و خارجی صادر میشود.
برداشت غیراصولی ترافل سبب نابودی این نوع قارچ می شود.
عبدالرحیم لطفی با بیان اینکه این قارچ در جنگل های آفتابگیر و در شرق استان یافت میشود،
افزود: واریتههای مختلفی از این نوع قارچ در مراتع وجود دارد و ما سعی میکنیم که آنها را شناسایی کنیم.
لطفی به یک نوع واریته به نام دنبلان بیابانی اشاره کرد و گفت: قیمت این نوع دنبلان پایین تر از ترافل است.
وی با بیان اینکه فصل برداشت دنبلان از اردیبهشت ماه شروع میشود، ادامه داد:
مشغول شناسایی واریتههای مختلف دنبلان هستیم و تاکنون گونه (tuber) را شناسایی کردیم.
لطفی گفت: البته باید مردم در برداشت که سود خوبی عاید جامعه روستایی می کند،
(قیمت ۲۰۰ الی ۴۰۰ هزار تومان) مراعات کنند تا به منابع طبیعی آسیب نرسانند.
وی بیان کرد: چیزی که اکنون برای ما اهمیت دارد این است که اجازه دهیم
منبع (sourse) قارچ تا سال های بعدی باقی بمانند و هم برای برداشت آن به جنگل ها آسیب نزنیم.
قارچ ترافل
لطفی با اشاره به برداشت این نوع قارچ با سگ، افزود: این آموزش ها در کشور ما داده نشده ولی طی سال ۹۷ و ۹۸ آموزش سگ ها شروع شده
و ما می توانیم در سال ۹۹ از این حیوانات بهره بگیریم.
وی توضیح داد: ترافل برخلاف سایر قارچ که هاگ دارند،
با اسپور تکثیر می شود. زمانی که قارچ برسد اسپور در خاک پخش شده و به وسیله خوک هم جابجا میشود.
لطفی با بیان اینکه افرادی که آموزش دیده یا تجربه این کار را دارند باید قارچ را بهره برداری کنند،
گفت: برخی از انسان ها به دلیل طمع و به امید یافتن قارچ ها بیشتر با کلنگ و تیشه به جان زمین اطراف افتاده و نهال های کوچک قارچ را از بین می برند.
وی با بیان اینکه با این افراد برخورد می شود، اضافه کرد:
وقتی قارچ نرسیده برداشت می شود هم کیفیت آن پایین بوده و هم از نظر ارزش ریالی پایین تر است
و همچنین اسپور آن در طبیعت باقی نمیماند که تکثیر شود.
لطفی تصریح کرد: برای اینکه این قارچ حفاظت شود و جنگل ها تخریب نشوند.
طی سال ۹۷ در محدوده ۲۰ هزار هکتاری در گالیکش طرح برداشت و بهره برداری قارچ ترافل را تهیه کردیم.
وی با بیان اینکه در سال ۹۸ هم این قسمت را به بخش خصوصی واگذار کردیم،
گفت: حدود سه هزار بهره بردار بومی منطقه که آموزش های لازم را دیدند عضو این گروه هستند.
وی افزود نقاط استان برداشت ممنوع است، ۵۰۰ نفر از جوامع محلی را توسط کارشناسان متخصص آموزش دادیم.
و برای آنها کارت بهره برداری صادر و همچنین آموزش برای کسانی که در زمینه خرید و فروش آن فعال هستند، انجام شد.
قارچ ترافل
وی با بیان اینکه فقط در گالیکش و آن هم در محدوده مشخص و قرق شده حق برداشت به این افراد داده می شود،
گفت: با افراد غیر آموزش دیده و کسانی که در سایر نقاط اقدام به جمع آوری ترافل می کنند، برخورد می شود.
لطفی با ذکر این نکته که برای بهره برداران تعهداتی مانند احیا جنگل در نظر گرفته شده، تصریح کرد:
با اعزام کارشناسان به خارج از کشور سعی می کنیم با دانش تلقیح این قارچ آشنا شده تا بتوانیم این کار را در استان انجام دهیم.
وی با بیان اینکه در صدد این هستیم که در سال ۹۹ هزار و ۵۰۰ نهال تلقیح شده تولید کنیم،
تصریح کرد: این کار باعث می شود که در مزارع کشاورزی و باغ ها بتوان ترافل تولید کرد.
لطفی با اشاره به اینکه چشم انداز ما ممنوعیت برداشت با دست در سال ۹۹ است، گفت:
پیش بینی برداشت محصول در سال ۹۸ تا یک میلیارد تومان درآمد برای کشور است.
وی با بیان این صادرکننده ترافل را ۲۰ یورو تا ۵۰ یورو می فروشد،
افزود: این کار علاوه بر اینکه معیشت روستاییان و بهره برداران را تضمین میکند میتواند درآمد ارزی هم برای کشور داشته باشد.
رخوردهای متعددی در شهرستان های رامیان، کلاله، مراوه تپه، مینودشت و گالیکش صورت گرفته و آلات آنها هم ضبط شده است.
لطفی گفت: شرط ادامه دار بودن رشد این قارچ برداشت بدون ضابطه تا مدتها ما از داشتن ترافل محروم میکند.
برداشت بی رویه و غیراصولی ترافل در نقاط شمالی گلستان ضرورت برخورد جدی تر و فرهنگ سازی
در این زمینه توسط دستگاه های متولی را نشان می دهد.
نماد دولت الکترونیک
